مقالات
چگونگی استفاده از پالس اکسیمتر، تفسیر اعداد و نحوه کار
آموزش نحوه کار با دستگاه پالس اکسی متر
اکسیژن‌رسانی خوب به بدن، ترکیبی از ریه‌های سالم، خونی که به طور موثر اکسیژن را حمل می‌کند و گردش خون کارآمد است. با اتخاذ یک سبک زندگی سالم، مدیریت هرگونه بیماری زمینه‌ای و در صورت لزوم، دریافت درمان‌های پزشکی، می‌توانید به بهبود اکسیژن‌رسانی به بدن خود کمک کنید.
دستگاه پالس اکسیمتر، وسیله‌ای کوچک و کاربردی است که به راحتی در خانه قابل استفاده بوده و به شما کمک می‌کند تا بر دو شاخص حیاتی مهم نظارت داشته باشید: سطح اکسیژن اشباع خون (SpO2) و تعداد ضربان قلب (Pulse Rate / PR / bpm). این راهنما به طور کامل چگونگی استفاده از پالس اکسیمتر را به شما توضیح می‌دهد، اعداد نمایش داده شده را تفسیر کنید و با نحوه کار آن آشنا شوید.
پالس اکسیمتر چگونه کار می‌کند؟ یک توضیح ساده
شاید برایتان جالب باشد که بدانید این دستگاه کوچک چگونه بدون گرفتن خون، سطح اکسیژن را اندازه‌گیری می‌کند. عملکرد پالس اکسیمتر بر اساس یک اصل علمی به نام اسپکتروفتومتری استوار است:
۱. ارسال نور: یک طرف گیره پالس اکسیمتر دارای دیودهای نوری (LED) است که دو نوع نور با طول موج‌های متفاوت از خود ساطع می‌کنند: نور قرمز (Red) و نور مادون قرمز (Infrared).
۲. عبور نور از انگشت: این نورها از بافت انگشت شما، از جمله خون جاری در مویرگ‌ها، عبور می‌کنند.
۳. جذب نور توسط هموگلوبین: هموگلوبین، پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون است که وظیفه حمل اکسیژن را بر عهده دارد. میزان جذب نور قرمز و مادون قرمز توسط هموگلوبین، بسته به اینکه به اکسیژن متصل باشد (اکسی‌هموگلوبین) یا نباشد (دئوکسی‌هموگلوبین)، متفاوت است.
* خون غنی از اکسیژن (قرمز روشن): نور مادون قرمز بیشتری را جذب کرده و نور قرمز بیشتری را از خود عبور می‌دهد.
* خون کم‌اکسیژن (قرمز تیره): نور قرمز بیشتری را جذب کرده و نور مادون قرمز بیشتری را از خود عبور می‌دهد.
۴. دریافت و تحلیل نور: در طرف دیگر گیره، یک حسگر نوری (فتودیتکتور) قرار دارد که میزان نوری را که از انگشت عبور کرده، اندازه‌گیری می‌کند.
۵. محاسبه و نمایش نتیجه: دستگاه با تحلیل تفاوت در میزان جذب دو نوع نور، نسبت اکسی‌هموگلوبین به کل هموگلوبین را محاسبه کرده و آن را به صورت درصد (SpO2) روی نمایشگر نشان می‌دهد. همچنین با تشخیص تغییرات ناشی از ضربان نبض، تعداد آن را نیز محاسبه و نمایش می‌دهد.
چگونگی استفاده از پالس اکسیمتر انگشتی در خانه
چگونگی استفاده از پالس اکسیمتر انگشتی بسیار ساده است. برای دریافت دقیق‌ترین نتیجه، مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. آماده‌سازی پالس اکسی متر:
* دست‌ها را گرم کنید: اگر انگشتان شما سرد هستند، آن‌ها را به هم بمالید یا با آب گرم بشویید و کاملا خشک کنید. سردی انگشتان می‌تواند بر دقت اندازه‌گیری تاثیر بگذارد.
* لاک ناخن را پاک کنید: لاک ناخن، به خصوص رنگ‌های تیره مانند مشکی، آبی یا سبز و همچنین ناخن‌های مصنوعی، می‌توانند مانع عبور صحیح نور از دستگاه شده و نتیجه را با خطا مواجه کنند. بهتر است حداقل یک انگشت بدون لاک داشته باشید.
* آرام باشید: برای چند دقیقه در حالت نشسته یا درازکش آرام بگیرید و از فعالیت بدنی شدید یا صحبت کردن حین اندازه‌گیری خودداری کنید.
۲. قرار دادن دستگاه پالس اکسیمتر:
* دستگاه را مانند یک گیره لباس باز کرده و انگشت اشاره یا انگشت میانی خود را به طور کامل داخل آن قرار دهید. نوک انگشت شما باید با حسگرهای نوری دستگاه در تماس باشد.
* مطمئن شوید که انگشت شما به درستی در دستگاه قرار گرفته و فشاری بیش از حد به آن وارد نمی‌شود.
۳. روشن کردن و خواندن نتیجه:
* دکمه روی دستگاه را فشار دهید تا روشن شود.
* برای چند ثانیه ثابت بمانید و حرکت نکنید تا دستگاه اندازه‌گیری را کامل کند.
* پس از چند ثانیه، دو عدد اصلی روی صفحه نمایش ظاهر می‌شود:
* SpO2: میزان اشباع اکسیژن خون شما را نشان می‌دهد و به صورت درصد (%) نمایش داده می‌شود.
* PR (Pulse Rate) یا BPM (Beats Per Minute): این عدد تعداد ضربان قلب شما در دقیقه را نشان می‌دهد.
۴. پس از استفاده از پالس اکسیمتر:
* پس از مشاهده و یادداشت اعداد، دستگاه را از انگشت خود خارج کنید.
* دستگاه معمولاً پس از چند ثانیه به طور خودکار خاموش می‌شود.
با این توضیح ساده چگونگی استفاده از پالس اکسیمتر را آموزش دیدید. در ادامه نکات کلیدی تفسیر نتایج را بررسی خواهیم کرد.
عوامل موثر بر دقت پالس اکسیمتر
برای اطمینان از صحت نتایج، به عوامل زیر که می‌توانند باعث ایجاد خطا در اندازه‌گیری شوند، توجه کنید:
- حرکت: حرکت دادن دست یا انگشت حین اندازه‌گیری می‌تواند نتیجه را نادرست نشان دهد.
- دمای پوست: سرد بودن بیش از حد انگشتان باعث انقباض عروق و کاهش جریان خون شده و دقت را کاهش می‌دهد.
- لاک ناخن و ناخن مصنوعی: این موارد مانع عبور نور می‌شوند.
- فشار خون بالا یا پایین: اختلال در گردش خون محیطی می‌تواند بر دقت دستگاه تاثیر بگذارد.
- نور شدید محیط: قرار گرفتن حسگر در معرض نور مستقیم و شدید خورشید یا چراغ‌های قوی ممکن است ایجاد خطا کند.
- کثیف بودن حسگر: قبل از استفاده، از تمیز بودن حسگرهای دستگاه اطمینان حاصل کنید.
- باتری ضعیف: ضعیف بودن باتری می‌تواند منجر به نمایش نتایج نادرست شود.
پالس
تفسیر اعداد پالس اکسیمتر انگشتی : هر عدد به چه معناست؟
درک اعدادی که روی نمایشگر پالس اکسیمتر می‌بینید، برای ارزیابی وضعیت سلامتی‌تان کلیدی است:
شاخص | محدوده طبیعی (برای افراد سالم) | محدوده هشدار | محدوده خطرناک (نیازمند مراجعه فوری به پزشک) |
سطح اکسیژن اشباع (SpO2) | ۹۵٪ تا ۱۰۰٪ | ۹۱٪ تا ۹۴٪ | ۹۰٪ و پایین‌تر |
ضربان قلب (PR/BPM) | ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه (در حالت استراحت) | – | به طور مداوم بالاتر از ۱۲۰ یا پایین‌تر از ۵۰ (در حالت استراحت) |
تفسیر نتایج پالس اکسیمتر انگشتی در منزل
- سطح طبیعی اکسیژن: در افراد سالم، سطح اکسیژن خون معمولاً بین ۹۵ تا ۹۹ درصد است.
- هیپوکسمی خفیف: سطح اکسیژن بین ۹۱ تا ۹۴ درصد ممکن است نشان‌دهنده کمبود خفیف اکسیژن (هیپوکسمی) باشد و نیاز به ارزیابی بیشتر دارد.
- هیپوکسمی شدید: سطح اکسیژن ۹۰ درصد یا کمتر یک وضعیت اورژانسی محسوب شده و نیازمند مداخله فوری پزشکی است.
- بیماری‌های زمینه‌ای: در افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن ریوی مانند COPD، ممکن است سطح اکسیژن طبیعی کمی پایین‌تر (مثلاً بین ۸۸ تا ۹۲ درصد) باشد که این موضوع باید توسط پزشک مشخص شود.
- ضربان قلب: ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای بزرگسالان بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. این عدد می‌تواند تحت تاثیر عواملی مانند فعالیت بدنی، استرس، تب و مصرف برخی داروها تغییر کند.
بیشتر بخوانید ◀️ آشنایی با انواع تجهیزات پزشکی بیمارستانی
SPO2 یعنی چی؟
SPO2 مخفف Saturation of Peripheral Oxygen است که به معنی اشباع اکسیژن محیطی است. به عبارت ساده‌تر، SpO2 نشان‌دهنده درصد هموگلوبین خون شما است که با اکسیژن اشباع شده است.
هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون است که مسئول حمل اکسیژن از ریه‌ها به بافت‌های بدن است. وقتی می‌گوییم SpO2 مثلاً 98% است، یعنی 98 درصد از هموگلوبین موجود در خون شما به اکسیژن متصل شده و اکسیژن را حمل می‌کند.
اندازه‌گیری SpO2 معمولاً با استفاده از دستگاهی به نام پالس اکسیمتر انجام می‌شود که یک روش غیرتهاجمی است. این دستگاه را روی انگشت، لاله گوش یا قسمت دیگری از بدن قرار می‌دهند و با استفاده از نور، میزان اکسیژن موجود در خون را تخمین می‌زند.
مقادیر طبیعی SpO2 معمولاً بین 95 تا 100 درصد در بزرگسالان سالم است. مقادیر پایین‌تر از این محدوده می‌تواند نشان‌دهنده کمبود اکسیژن در خون (هیپوکسمی) باشد که ممکن است نیاز به بررسی و درمان پزشکی داشته باشد.
پایین آمدن اکسیژن خون (هیپوکسمی) می‌تواند از خفیف تا بسیار خطرناک باشد، بسته به میزان افت و مدت زمانی که این وضعیت ادامه پیدا می‌کند. بدن انسان برای عملکرد صحیح تمام اندام‌ها، به خصوص مغز و قلب، به اکسیژن کافی نیاز دارد.
حدود طبیعی و خطرناک SpO2:
- 95% تا 100%: این محدوده برای افراد سالم در سطح دریا، طبیعی تلقی می‌شود.
- 91% تا 94%: این میزان نشان دهنده سطوح ناکافی اکسیژن است و ممکن است نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد، خصوصاً اگر همراه با علائم باشد.
- زیر 90%: این سطح نگران کننده تلقی می شود و یک وضعیت اورژانس پزشکی است که نیاز به مداخله فوری دارد (هیپوکسمی شدید).
- زیر 80%: در این سطح، عملکرد اندام های حیاتی مانند مغز و قلب به خطر می‌افتد.
- زیر 67%: در این حالت، سیانوز (کبودی پوست، لب‌ها و ناخن ها به دلیل کمبود اکسیژن) رخ می‌دهد.
چرا پایین آمدن اکسیژن خون خطرناک است؟
هنگامی که اکسیژن کافی به بافت ها و اندام های بدن نمی‌رسد (وضعیت هیپوکسی)، می تواند عوارض جدی ایجاد کند:
- آسیب به مغز: مغز به شدت به اکسیژن وابسته است. کمبود اکسیژن می‌تواند منجر به گیجی، سردرگمی، سردرد، مشکلات تمرکز، تغییرات رفتاری، و در موارد شدیدتر،سکته مغزی، تشنج، کما و حتی مرگ مغزی شود.
- آسیب به قلب: قلب برای جبران کمبود اکسیژن، شروع به تپش سریع تر می‌کند که می تواند به قلب فشار وارد کرده و منجر به مشکلات قلبی مانند آریتمی (ضربان نامنظم قلب) یا نارسایی قلبی شود. هیپوکسمی مزمن می‌تواند منجر به فشار خون بالا در ریه‌ها (هایپرتانسیون ریوی) و نوعی نارسایی قلبی به نام “کور پولمونال” شود.
- آسیب به سایر اندام‌ها: کلیه‌ها، کبد و سایر اندام‌های حیاتی نیز در صورت کمبود اکسیژن کافی، دچار آسیب و اختلال در عملکرد می شوند.
- مشکلات تنفسی: تنگی نفس، تنفس سریع و سطحی، سرفه و خس‌خس سینه از علائم شایع هستند.
- خستگی و ضعف: بدن در تلاش برای جبران کمبود اکسیژن، انرژی زیادی مصرف می‌کند که منجر به خستگی مفرط می شود.
آیا کمبود اکسیژن باعث سردرد می شود؟
بله، کمبود اکسیژن باعث سردرد و سرگیجه می شود. به طور کلی، کمبود اکسیژن با علائمی همراه هست که با توجه به آن ها متوجه می شویم که اکسیژن خون پایین است.
- اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، حتی با SpO2 بالاتر از 92% بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
- تنگی نفس شدید (به خصوص اگر ناگهانی باشد، بر توانایی عملکرد شما تأثیر بگذارد یا با درد قفسه سینه همراه باشد).
- تنفس سریع.
- ضربان قلب سریع یا تپش قلب.
- گیجی یا سردرگمی.
- کبودی پوست، لب‌ها یا ناخن‌ها (سیانوز).
- سردرد شدید.
- خستگی غیرمعمول.
- سرگیجه یا سبکی سر.
آیا کم خونی باعث کمبود اکسیژن می شود؟
بله، کم‌خونی (آنمی) به طور مستقیم باعث کاهش توانایی خون در حمل اکسیژن به بافت‌ها و اندام های بدن می‌شود و در نتیجه می‌تواند منجر به علائم کمبود اکسیژن شود.
برای اینکه این موضوع را بهتر درک کنیم، باید به نقش همو گلوبین در خون بپردازیم:
- گلبول های قرمز خون: این سلول ها وظیفه حمل اکسیژن در بدن را بر عهده دارند.
- هموگلوبین: یک پروتئین غنی از آهن است که درون گلبول های قرمز خون قرار دارد. این همو گلوبین است که به اکسیژن متصل می‌شود و آن را از ریه‌ها به تمام قسمت های بدن منتقل می‌کند و دی اکسید کربن را از بافت‌ها به ریه‌ها بازمی‌گرداند.
وقتی خون نمی تواند اکسیژن کافی را به جایی که لازم است برساند. این وضعیت به عنوان هیپوکسی بافتی شناخته می‌شود (کمبود اکسیژن در بافت‌ها)، حتی اگر سطح اکسیژن اشباع (SpO2) که با پالس اکسیمتر اندازه گیری می‌شود، در ابتدا نرمال به نظر برسد (زیرا پالس اکسیمتر درصد هموگلوبین اشباع شده را نشان می‌دهد، نه تعداد کل هموگلوبین موجود را). با این حال، در کم خونی های شدید، ممکن است SpO2 نیز تحت تأثیر قرار گیرد.
prbpm چیست
“PRbpm” یک اصطلاح رایج است که در دستگاه‌های پالس اکسیمتر و سایر دستگاه‌های پایش سلامت مشاهده می‌کنید. این عبارت، مخفف “Pulse Rate beats per minute” است.
به طور خلاصه، PRbpm دقیقاً همان ضربان قلب شما است که به صورت “تعداد ضربان در دقیقه” اندازه‌گیری و نمایش داده می‌شود.
تفکیک عبارت PRbpm:
- PR: مخفف Pulse Rate به معنای “نرخ نبض” یا “تعداد نبض” است. نبض، موج فشاری است که در اثر پمپاژ خون توسط قلب در رگ‌ها ایجاد می‌شود و کاملاً با ضربان قلب هماهنگ است.
- bpm: مخفف beats per minute به معنای “تعداد ضربان در دقیقه” است. این واحد استاندارد برای اندازه‌گیری سرعت ضربان قلب است.
بنابراین، وقتی روی صفحه پالس اکسیمتر خود عددی را در کنار “PRbpm” (یا گاهی به صورت ساده‌تر “PR” یا “bpm”) می‌بینید، آن عدد نشان می‌دهد که قلب شما در همان لحظه چند بار در دقیقه در حال تپیدن است.
محدوده طبیعی PRbpm چقدر است؟
ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای بزرگسالان سالم معمولاً بین 60 تا 100 ضربان در دقیقه است. این مقدار می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند سن، سطح فعالیت بدنی، استرس، مصرف داروها و وضعیت کلی سلامتی تغییر کند. به عنوان مثال، ورزشکاران معمولاً ضربان قلب پایین تری در حالت استراحت دارند.
در کنار سطح اکسیژن اشباع خون (SpO2)، PRbpm یکی از دو پارامتر اصلی است که پالس اکسیمتر برای ارزیابی وضعیت قلبی-عروقی و تنفسی شما اندازه‌گیری می‌کند.
بیشتر بخوانید ◀️ تفاوت انواع پالس اکسیمتر برای خرید
PI در دستگاه پالس اکسیمتر چیست؟ راهنمای درک شاخص پرفیوژن (Perfusion Index)
هنگام استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر در منزل، علاوه بر دو پارامتر اصلی یعنی سطح اشباع اکسیژن خون (SpO2) و ضربان قلب (PR)، ممکن است با شاخص دیگری به نام PI یا شاخص پرفیوژن (Perfusion Index) مواجه شوید. این عدد که به صورت درصد (%) نمایش داده می‌شود، اطلاعات بسیار مفیدی در مورد قدرت جریان خون در محلی که سنسور دستگاه قرار گرفته (معمولاً نوک انگشت) در اختیار شما قرار می‌دهد.
پالس اکسیمتر برای اندازه‌گیری اکسیژن، نور را از انگشت شما عبور می‌دهد. این نور هم از خون ثابت در بافت‌ها و هم از خون ضربان‌دار (پالسی) که با هر تپش قلب به انگشت شما پمپاژ می‌شود، عبور می‌کند.
شاخص PI، نسبت جریان خون ضربان‌دار به جریان خون ثابت و بدون نبض را در بافت محیطی شما نشان می‌دهد.
- PI بالاتر: به معنای جریان خون ضربان‌دار بیشتر و قوی‌تر در انگشت شماست.
- PI پایین‌تر: به معنای جریان خون ضعیف‌تر در انگشت شماست.
به عبارت دیگر، PI قدرت و کیفیت نبض شما را در آن نقطه خاص از بدن ارزیابی می‌کند.
تفسیر و محدوده طبیعی PI
یکی از نکات کلیدی در مورد PI این است که مقدار “نرمال” و ثابتی برای همه افراد وجود ندارد. این شاخص کاملاً نسبی است و به عوامل متعددی بستگی دارد.
- محدوده مقادیر: مقادیر PI از ۰.۰۲٪ (جریان خون بسیار ضعیف) تا ۲۰٪ (جریان خون بسیار قوی) متغیر است.
- پایه‌ی فردی: هر فردی یک PI پایه‌ی منحصر به فرد دارد. مهم‌تر از خود عدد، توجه به تغییرات آن در طول زمان برای یک شخص خاص است.
مقدار PI | تفسیر |
بالاتر (مثلاً بالای ۱٪ تا ۲۰٪) | نشان‌دهنده جریان خون قوی و مناسب در محل سنسور است. |
پایین (مثلاً زیر ۰.۴٪) | نشان‌دهنده جریان خون ضعیف (پرفیوژن پایین) در محل سنسور است. |
محدوده طبیعی PI چقدر است؟
محدوده مقادیر PI در دستگاه‌های پالس اکسیمتر معمولاً بین 0.02% تا 20% است.
- 0.02% نشان‌دهنده یک نبض بسیار ضعیف است.
- 20% نشان‌دهنده یک نبض بسیار قوی است.
نکته بسیار مهم این است که هیچ مقدار “نرمال” و ثابتی برای PI وجود ندارد که برای همه افراد یکسان باشد. این شاخص برای هر فرد منحصر به فرد است و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- وضعیت فیزیولوژیک فرد
- دمای بدن (انگشتان سرد باعث کاهش PI می‌شود)
- استرس و اضطراب
- بیماری‌های زمینه‌ای (مانند بیماری‌های عروقی یا دیابت)
- محلی که سنسور روی آن قرار گرفته است.
اهمیت بالینی و کاربرد شاخص PI
شاید بپرسید دانستن قدرت جریان خون در نوک انگشت چه اهمیتی دارد؟ شاخص PI چند کاربرد مهم، هم برای کاربران خانگی و هم در محیط‌های بالینی دارد:
۱. نشانگر دقت اندازه‌گیری SpO2:
این مهمترین کاربرد PI برای کاربران خانگی است. برای اینکه پالس اکسیمتر بتواند سطح اکسیژن (SpO2) را با دقت بالا اندازه‌گیری کند، نیاز به یک سیگنال نبض قوی و واضح دارد.
- اگر PI بسیار پایین باشد (مثلاً زیر ۰.۴٪)، به این معنی است که دستگاه سیگنال نبض خوبی دریافت نمی‌کند. در این حالت، عدد SpO2 و ضربان قلب نمایش داده شده ممکن است غیرقابل اعتماد و نادرست باشد.
- اگر PI در محدوده مناسبی باشد، می‌توانید با اطمینان بیشتری به اعداد SpO2 و ضربان قلب اعتماد کنید.
۲. ارزیابی وضعیت گردش خون:
PI می‌تواند به عنوان یک شاخص سریع برای ارزیابی وضعیت گردش خون محیطی عمل کند. تغییرات در PI می‌تواند نشان‌دهنده تغییرات فیزیولوژیک در بدن باشد.
- کاهش ناگهانی PI: ممکن است به دلیل انقباض عروق خونی (ناشی از سرما، استرس شدید یا برخی شرایط پزشکی) رخ دهد.
- افزایش PI: می‌تواند به دلیل گشاد شدن عروق خونی (ناشی از گرما یا برخی داروها) باشد.
۳. کاربردهای بالینی تخصصی:
در محیط های بیمارستانی، از PI برای اهداف تخصصی‌تری نیز استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در حین بیهوشی، افزایش ناگهانی PI می‌تواند نشان‌دهنده شروع اثر داروی بیهوشی و گشاد شدن عروق محیطی باشد. همچنین در بخش‌های مراقبت‌های ویژه، به‌ویژه برای نوزادان، این شاخص به طور مداوم برای نظارت بر وضعیت همودینامیک بیمار پایش می‌شود.
- ارزیابی وضعیت بیماران بدحال: کاهش شدید PI می‌تواند یک علامت هشدار اولیه برای بروز شوک یا وخامت حال بیمار باشد.
- پایش تاثیر بیهوشی: در حین بیهوشی، برخی داروها باعث گشادی عروق و افزایش PI می‌شوند که به پزشک در مورد تاثیر دارو اطلاعات می‌دهد.
- مراقبت‌های ویژه نوزادان: برای ارزیابی وضعیت گردش خون در نوزادان نارس یا بیمار استفاده می‌شود.
علل پایین بودن PI و راه های بهبود آن
یکی از کاربردهای اصلی PI برای کاربران خانگی، ارزیابی کیفیت سیگنال است. اگر مقدار PI بسیار پایین باشد (معمولاً زیر 0.4%، ممکن است نشان‌دهنده این باشد که سنسور به درستی روی انگشت قرار نگرفته، انگشتان شما سرد است یا به دلیل حرکت، دستگاه نمی‌تواند سیگنال قوی و قابل اعتمادی دریافت کند. در این حالت، مقادیر SpO2 و ضربان قلب نیز ممکن است دقیق نباشند.
اگر عدد PI شما پایین است و دستگاه در نمایش SpO2 با مشکل مواجه است، موارد زیر را بررسی کنید:
- سردی دست ها: شایع‌ترین علت PI پایین در افراد سالم، سرد بودن انگشتان است. به عنوان راه حل، دست‌های خود را با مالش یا گرفتن زیر آب گرم، گرم کنید.
- استرس و اضطراب: استرس می‌تواند باعث انقباض عروق محیطی و کاهش جریان خون شود. به عنوان راه حل، قبل از اندازه گیری چند دقیقه آرام بنشینید و نفس عمیق بکشید.
- فشار دادن بیش از حد انگشت در دستگاه: این کار جریان خون را مختل می‌کند.
- بیماری های زمینه ای: بیماری‌هایی مانند بیماری شریان محیطی، نارسایی قلبی، دیابت یا فشار خون بسیار پایین می‌توانند باعث پرفیوژن ضعیف شوند.
- کم آبی بدن
در نتیجه، شاخص PI یک ابزار کمکی مفید بر روی پالس اکسیمتر است که در درجه اول به شما کمک می‌کند تا از صحت و اعتبار سنجش اکسیژن خون (SpO2) خود مطمئن شوید. اگر PI شما به طور مداوم پایین است و با گرم کردن دست ها نیز بهبود نمی‌یابد، بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید. بهترین رویکرد این است که هر فرد مقدار پایه (Baseline) خود را در شرایط عادی و آرامش بشناسد و سپس تغییرات آن را در طول زمان زیر نظر بگیرد.
سخن پایانی
پالس اکسیمتر چه چیزهایی را نشان می دهد؟
در ابتدای مقاله چگونگی استفاده از پالس اکسیمتر توضیح داده شد و در ادامه تفسیر نتایج مورد بررسی قرار گرفت که عمدتاً دو پارامتر اصلی را ندر بر می گرفت:
- سطح اشباع اکسیژن خون (SpO2):
- مفهوم: SpO2 مخفف “Saturation of Peripheral Oxygen” به معنی “اشباع اکسیژن محیطی” است. این عدد نشان‌دهنده درصد هموگلوبین (پروتئین حمل‌کننده اکسیژن در گلبول‌های قرمز خون) است که با اکسیژن پیوند خورده و آن را در حال حاضر حمل می‌کند.
- اهمیت: این مهمترین خوانش پالس اکسیمتر است. نشان می‌دهد که ریه‌های شما چقدر خوب اکسیژن را از هوا جذب کرده و به خون منتقل می‌کنند.
- محدوده طبیعی: برای افراد سالم در سطح دریا، SpO2 طبیعی معمولاً بین 95% تا 100% است. مقادیر زیر 90% (یا گاهی اوقات 92%) نگران‌کننده تلقی شده و می‌تواند نشان‌دهنده هیپوکسمی (کمبود اکسیژن در خون) باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد.
- ضربان نبض (Pulse Rate / PR / bpm):
- مفهوم: این عدد نشان‌دهنده تعداد ضربان قلب شما در هر دقیقه (beats per minute) است.
- اهمیت: ضربان قلب، نشان‌دهنده سرعت پمپاژ خون توسط قلب است.
- محدوده طبیعی: ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای بزرگسالان معمولاً بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است. این عدد می‌تواند با سن، سطح فعالیت بدنی، استرس و برخی شرایط پزشکی تغییر کند.
برخی پالس اکسیمترهای پیشرفته‌تر ممکن است پارامترهای دیگری را نیز نشان دهند، مانند:
- شاخص پرفیوژن (Perfusion Index / PI):
- مفهوم: PI یک عدد درصدی است که نسبت جریان خون ضربانی (ناشی از نبض) را به جریان خون غیرضربانی (خون ثابت در بافت) در محل اندازه‌گیری (مثلاً انگشت) نشان می‌دهد.
- اهمیت: این شاخص قدرت جریان خون در محل سنسور را منعکس می‌کند. PI بالاتر (معمولاً بین 1 تا 20 درصد) به معنای جریان خون قوی‌تر و سیگنال پالس اکسیمتر قابل اعتمادتر است. PI پایین (مثلاً زیر 1%) می‌تواند نشان‌دهنده کاهش جریان خون محیطی (به دلیل سرما، بیماری‌های عروقی یا شوک) باشد و ممکن است دقت اندازه‌گیری SpO2 را کاهش دهد.
- کاربرد: پزشکان از PI برای ارزیابی وضعیت گردش خون محیطی و نیز به عنوان شاخصی از قابل اعتماد بودن خوانش پالس اکسیمتر استفاده می‌کنند.
- نمودار پلتیسموگرافی (Plethysmograph Waveform):
- مفهوم: در برخی از پالس اکسیمترها، یک نمودار موجی کوچک روی صفحه نمایش داده می‌شود که نمایانگر تغییرات حجم خون در عروق خونی زیر سنسور در هر ضربان قلب است.
- اهمیت: این موج گرافیکی اطلاعاتی در مورد کیفیت نبض، ریتم قلب و وجود هرگونه اختلال در جریان خون ارائه می‌دهد. شکل و ارتفاع موج می‌تواند به پزشک در تشخیص برخی مشکلات کمک کند. یک موج صاف و منظم نشان‌دهنده نبض قوی و یکنواخت است.
سلب مسئولیت: دستگاه پالس اکسیمتر یک ابزار مفید برای نظارت خانگی است، اما به هیچ عنوان جایگزین تشخیص و نظر پزشک نیست. در صورت مشاهده هرگونه علامت نگران‌کننده یا اعداد خارج از محدوده طبیعی، حتماً با پزشک یا مراکز درمانی تماس بگیرید.